لغزش‌های فرویدی

در این مقاله بخش هایی از درس‌گفتارهای مقدماتی روانکاوی درباره‌ی لغزش‌های کلامی یا پاراپراکسی که توسط هویتسون در سال ۲۰۱۰ آماده شده است خلاصه و ترجمه کرده‌ایم.

از آنجایی‌که هدف از این سخنرانی‌ها آشنایی خواننده با نظریه روانکاوی است، نیازی به خلاصه‌کردن متن نیست، فروید خود بهترین مقدمه را برای آثار خود ارائه کرده است. بنابراین، آنچه در ادامه می‌آید فهرستی از برخی از استدلال‌ها علیه روانکاوی است که فروید با آن‌ها روبرو می‌شود و سعی می‌کند در گفتگوهای خود با یک «شخص بی‌طرف» به آنها پاسخ دهد. به پاراپراکس‌ها (یا «لغزش‌های فرویدی») پرداخته‌ایم.

اول، چرا اصلاً پاراپراکسی را مطالعه کنیم؟ آیا بهتر نیست به موضوعات دیگری  در روان‌شناسی بپردازیم که بیشتر در خور توجه هستند؟ به عنوان مثال چرا برخی از مردم توهمات وحشتناکی دارند، معتقدند که توسط بستگان یا نزدیک‌ترین دوستان خود مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند، یا غیر واقعی‌ترین هذیان‌های کاملاً غیرمنطقی را در سر دارند؟ آیا بهتر نیست این سؤالات موردتوجه روانکاوی باشد؟

فروید می‌گوید این انتقاد وسعت مسئله را با آشکار بودن آنچه به آن اشاره می‌کند اشتباه می‌گیرد. گاهی اوقات تنها با دیدن کوچک‌ترین و پیش پا افتاده‌ترین چیزها به مهم‌ترین چیزها پی می‌بریم. برای مثال، مردی که سعی می‌کند به زنی اظهار عشق کند، ممکن است با نگاهی که به او می‌کند، یا اینکه زن دستش را چند ثانیه بیشتر از آنچه که باید فشار می‌دهد، نشانه‌ای از محبتش را تشخیص دهد. یا کارآگاهی که صحنه جنایت را بررسی می‌کند، انتظار ندارد به دنبال عکسی از جنایت‌کار باشد که آدرس او در پشت آن نوشته شده باشد. او در عوض به دنبال هرگونه نشانه‌ای از جابه‌جایی یا ناراحتی در مظنون تحت بازجویی (مثل نحوه‌ی به ‌هم‌ ریختن کلماتش و غیره) می‌گردد (ص.26-27).

اولین واکنش به لغزش‌های فرویدی چیست؟ «اوه، آنها اهمیتی ندارند، مهم نیستند.»

فروید می‌گوید که این غیرعلمی است: دلیلی برای رخ دادن هر چیزی وجود دارد، کل علم اگر بر این شرط استوار باشد که همه چیز، هر چقدر هم  که محتاطانه/ غیرمحسوس[1] باشد، قابل توضیح است.. در واقع، حتی در دین هم امور در نهایت به دلیل خواست خدا رخ می‌دهند (ص 28).

آیا مردم به دلایل فیزیولوژیکی دچار لغزش‌های فرویدی نمی‌شوند؟ برای مثال،آیا  خستگی یا حواس‌پرتی که باعث تغییر در خون‌رسانی به سیستم عصبی مرکزی می‌شود، علت آن نیست؟