بلوغ طولانی‌مدت: تدوین یک نشانگان و پیامدهای درمانی آن

اما آنچه نهایتاً آنها را به سمت درمان سوق می‌دهد، ناامیدی خودشیفته‌ای[۴۶] است که به‌دلیل شکست‌ها و ناکامی‌های مکرر در حوزه‌های شغلی، تحصیلی یا اجتماعی تجربه می‌کنند. در این وضعیت، ناامیدی ناشی از تضاد آشکار میان تصویر ذهنی از خود[۴۷] و دستاوردهای واقعی زندگی برجسته است.

ما اضطراب و عجله آنها را برای یافتن راه فرار سریع از وضعیت غیرقابل تحمل یأس خودشیفته به‌روشنی می‌بینیم، اما به دنبال اضطراب ناشی از کشمکش درونی به‌عنوان نشانه‌ای از تعارض نمی‌گردیم. به همین دلیل، راه‌حل‌ها هنوز عمدتاً بیرونی جستجو می‌شوند؛ بنابراین در درمان درخواست‌های مکرری برای تفسیرهای گسترده، افشای تجربه‌های آسیب‌زای کودکی، پیشنهادات، فرمول‌ها یا راهکارهای جادویی مطرح می‌شود. هرگاه این درخواست‌ها برآورده شوند، نوجوان موقتا حالش بهتر شده، امیدوارتر و شادتر می‌شود. این واکنش مطابق با روش معمول حفظ عزت نفس است که در کودکی شکل گرفته است.

این واقعیت که تنش روانی به صورت ساختارمند و منظم در قالب تعارض روانی شکل نگرفته است، مسیر حرکت درمان اولیه را مشخص می‌کند؛ یعنی درمان باید به ایجاد تجربه‌ی تعارض در فرد کمک کند. به بیان دیگر، درمان باید به جوان کمک کند تا به درک و مواجهه‌ی واقعی با تعارضات نوجوانی برسد. برای رسیدن به این هدف، دو قصد درمانی اصلی وجود دارد:

۱) افزایش تحمل تنش؛

 ۲) آشکارسازی دفاع‌های خودشیفته.

این تلاش درمانی ایجاب می‌کند که درمانگر از انجام هرگونه تفسیر به‌اصطلاح «عمیق» یا مبتنی بر غرایز خودداری کند، زیرا چنین تفسیرهایی توسط نوجوان به نفع سیستم دفاعی خودشیفته‌اش مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد؛ واکنش نوجوان را می‌توان به این صورت بازگو کرد: «آها، حالا می‌فهمم چرا این مشکل حل شده است.» علاوه بر این، برای درمانگر ضروری است که خود را از هر گونه احساس دانایی مطلق و قدرت جادویی که برای نوجوان بسیار تسکین‌بخش است، دور کند. با انجام این کار، درمانگر خود را مستقیماً در نقش مادری قرار می‌دهد که منبع تأمین لذت‌های خودشیفته بود و با اجازه دادن به کودک برای شریک شدن در بزرگی‌اش، به او احساس ارزشمندی می‌داد. وقتی درمانگر به پرسش‌های توام با اضطراب نوجوان پاسخ «نمی‌دانم» می‌دهد، این موضوع برای نوجوان بسیار ناراحت‌کننده و آزاردهنده است؛ اما از سوی دیگر، بیمار به شجاعت و صداقت درمانگر احترام می‌گذارد. نباید فراموش کنیم که نوجوان همچنان آمادگی دارد با بزرگسالی که دارای ویژگی‌های شخصیتیِ دلخواه و آرمانی‌اش است، همانندسازی کند. هدف درمانگر این است که ادغام کودکی را با فرایند همانندسازی واقعی جایگزین کند؛ به بیان دیگر، درمانگر تلاش می‌کند تا جستجوی منابع بیرونی برای حفظ عزت‌نفس را به کشف توانایی‌ها و ظرفیت‌های درونی فرد بدل کند. در واقع، بخش بزرگی از فرایند درمان شامل کاوش، آزمودن، تأیید و تمایز دادن این توانایی‌های درونی در زندگی روزمره است.

در این مرحله از درمان، مشخص می‌شود که نوجوان از این‌که درمانگر بتواند پشت نقاب خودنمایی و غرورش را ببیند، استقبال می‌کند. برای مثال: مردی ۲۰ ساله در جلسه‌ای درمانی تعریف می‌کرد که در یک سخنرانی شرکت کرده و همه‌ی سؤال‌های احمقانه‌ای را که دیگران از سخنران پرسیده بودند، بازگو می‌کرد. وقتی درمانگر از او پرسید که خودش چه سؤالی از سخنران پرسیده است، با خونسردی کامل پاسخ داد: «هیچی. این چه ربطی دارد؟» اما وقتی درمانگر با توجه به انتقادات تندی که او از سایر شنوندگان کرده بود، بر اهمیت این پرسش پافشاری کرد، بیمار دستپاچه شد و اعتراف کرد که اساساً هیچ آگاهی‌ای از موضوع سخنرانی که بنظر می‌رسید مربوط به حوزه مورد علاقه او بود، نداشته است. او خودخواسته اذعان کرد که گفت‌وگوهای به‌ظاهر پیچیده و فرهیخته‌اش، کاملاً بر پایه‌ی ایده‌هایی بوده‌اند که به‌طور ماهرانه از دیگران شنیده و تقلید کرده بود. او از سال اول دبیرستان تاکنون حتی یک کتاب نخوانده بود، اما با زیرکی توانسته بود به عنوان «دانش‌آموزی اهل مطالعه و کتاب‌خوان» شناخته شود. این بخش از گزارش بالینی برای نشان دادن افشای یک دفاع خودشیفته‌ کافی است. اینکه کناره‌گیری او از کتاب‌خوانی ریشه در تعارضی دوران کودکی دارد یا نه، در این مرحله از درمان اهمیت چندانی ندارد؛ زیرا تمرکز اصلی در این‌جاست بر برهم زدن نظام دفاعی خودشیفته و قرار دادن ایگو در معرض تنش و تعارض است. هرگاه نگرش‌های کلیشه‌ای ایگو کنار گذاشته می‌شوند، تلاش‌های تازه‌ای برای تسلط یافتن بر موقعیت آغاز می‌گردند که می‌توان آن‌ها را به‌طور کلی با واژه‌ی «تجربه‌ورزی»[۴۸] خلاصه کرد. تجربه‌ورزی دربرگیرنده‌ی واقعیت‌آزمایی، خودآزمایی و تعامل بین هردوی این‌هاست. از این منظر، تجربه‌ورزی و تمایز تدریجی تصویر ذهنی ازِ خود هم‌زمان با یکدیگر پیش می‌روند و در نتیجه به کارکردی مؤثرتر و سازگارتر می‌انجامند. تسلط فزاینده و روزافزون به مهارت‌ها به تدریج به منبعی جدید — می‌توان گفت مشروع — برای تأمین لذت‌های خودشیفته تبدیل می‌شود. بنابراین، حفظ تعادل خودشیفته به‌طور فزاینده‌ای توسط فرآیندهای خودتنظیمی تعیین می‌شود و دیگر کاملاً وابسته به عوامل بیرونی نیست.