تجربهٔ مهاجرت و خودهای دوپاره

روش

شرکت‌کنندگان

نمونهٔ آماری ما شامل ۶۸ مهاجر نو-بزرگسال از شوروی می‌شد که ۳۶ نفرشان را زنان (۵۳٪) و ۳۲ نفرشان را مردان (۴۷٪) تشکیل می‌دادند. واجدین شرایطِ ورود به پژوهشْ مهاجرینِ جوانِ ۱۹ تا ۲۵ ساله‌ای بودند[1] که طی پنج سالِ گذشته[2]، یا به‌تنهایی (بدون خانواده) و در چارچوب برنامه‌ای سازمان‌یافته[3]، یا با خانواده[4] مهاجرت کرده بودند. در خلال این پژوهش، نو-بزرگسالانِ مهاجر، در دو شهرِ مجزای اسرائیل، مشغول به تحصیل در مقطع پیش‌دانشگاهی بودند.

برای جذب کسانی که مایل باشند در مطالعه‌ای تحقیقاتی حول محور مهاجرت شرکت کنند، نخستین اعلان‌ها را به‌زبان روسی منتشر و اطراف پردیس‌های دانشگاهی و مراکز خدمات‌رسانیِ مهاجران توزیع کردیم تا افرادِ هرچه‌بیشتری از پروژهٔ پژوهشی ما خبردار شوند. در این اعلان‌ها اشاره کرده بودیم که به شرکت‌کنندگان در این پژوهش، بابت مشارکت‌شان، مبلغی پرداخت خواهد شد. در مرحلهٔ بعدی، تلفنی با شرکت‌کنندگان تماس گرفتیم. بیش از ۸۵٪ از آنان موافقت‌شان را برای مشارکت در این پروژه اعلام کردند. از میان آنانی که طرف مصاحبه قرار گرفتند، ۹۴٪ خود را «یهودی سکولار» یا «یهودی سنتی» و تنها ۳٪ «یهودی ارتدوکس» و ۳٪ نیز خود را «غیر یهودی» معرفی کردند؛ و این نشان می‌دهد که گروه از لحاظ هویت مذهبی، همگن بوده است.

روال پژوهش

فاز نخست. مسئولیت اجرای مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافتهٔ عمیق را یکی از روان‌شناسان بالینیِ صاحب‌صلاحیت و باتجربه‌ای عهده‌دار شد که خودش زنی مهاجر بود. اگرچه نخستین اعلان‌ها به‌زبان روسی منتشر شده بود، مصاحبه‌ها به‌زبان عبری انجام گرفت. هر مصاحبه چیزی حدود ۹۰ تا ۱۵۰ دقیقه به‌طول انجامید. صوت جلسات، ابتدا، ضبط و سپس رونویسی شد. آنچه موجب شد اعلان‌ها را به‌زبان روسی منتشر و مصاحبه‌ها را به‌زبان عبری برگزار کنیم اختلاف سطح مهارت‌های گفتاری و نوشتاری در میان شرکت‌کنندگان بود. آنها بسیار روان و راحت عبری حرف می‌زدند (طبیعی هم بود؛ مدت‌ها بود که در اسرائیل اقامت داشتند)؛ اما فرض را بر این گرفتیم که اگر اعلان‌ها را به‌زبان روسی توزیع کنیم، توجه‌شان را بیشتر جلب خواهیم کرد. ضمن اینکه پرکردن فرم‌ها به‌زبان روسی برایشان آسان‌تر بود و احتمال انصراف‌شان را کمتر می‌کرد. خیلی از مصاحبه‌شوندگان گفته بودند اینکه مصاحبه‌کننده خودش مهاجربوده باعث شده احساس بهتری داشته باشند و بتوانند مسائل حساس‌شان را راحت‌تر مطرح کنند. مصاحبه‌ها معطوف به این موضوعات بودند:

۱. قصهٔ مهاجرت: از شرکت‌کنندگان خواستیم «قصهٔ» مهاجرت‌شان را ـــ از همان دَمی که تصمیم به مهاجرت گرفتند تا همین روز مصاحبه ـــ تعریف کنند. مصاحبه را با پرسشی باز-پاسخ آغاز می‌کردیم، اما در ادامه، فرمان را به شرکت‌کننده می‌سپردیم. درعین‌حال، باید مطمئن می‌شدیم که شرکت‌کننده درباب تمام قلمروهای مد نظرمان حرف زده باشد. می‌خواستیم بدانیم شرکت‌کنندگان در حین ترک شوروی و سفر به سرزمینی تازه با چه مشکلاتی دست‌وپنجه نرم کرده بودند؛ چطور با این دردسرها کنار می‌آمدند؛ چقدر از سختی‌ها را پشت‌سر گذاشته بودند؛ و حالا خودشان را کجای «فرآیند/مسیر» مهاجرت می‌دانستند.

۲. ادراک فرد از خود: از شرکت‌کنندگان خواستیم خودشان را توصیف کنند و از خصلت‌هایی بگویند که در خودشان دوست می‌دارند یا از داشتن‌‌شان ناراضی‌اند. همچنین پرسیدیم که به‌نظرشان در پنج سال اخیر چقدر تغییر کرده‌اند و این تغییرات را تا چه حد متأثر از فرآیند مهاجرت می‌دانند (و چه تعبیری از این تغییرات دارند). همچنین آیا فکر می‌کنند که در آینده نیز تغییر خواهند کرد؟ آیا در موقعیت‌های مختلف مجبورند چهرهٔ متفاوتی از خودشان ارائه دهند؟ و تا چه میزان احساس می‌کنند که اطرافیان‌شان آن‌ها را «می‌شناسند»؟ البته چارچوب کلی مصاحبه ازپیش مشخص شده بود؛ بااین‌حال، کوشیدیم همچنان طرفِ انعطاف را نگه داریم تا مصاحبه‌کننده بتواند درک عمیق‌تری یابد از نحوهٔ مواجههٔ شرکت‌کننده با روایتی که از خویش دارد و همچنین از شکل‌وشمایلِ تغییر و تحولِ این روایت در گذر زمان.

نسخهٔ صوتی مصاحبه‌ها را جداگانه در اختیار دو ارزیاب قرار دادیم تا علاوه بر پیاده‌سازی، رتبه‌بندی‌شان کنند. مقیاس‌های پنج‌نقطه‌ای نشان می‌دادند که این نخستین تلاش در راستای کاربستِ مفاهیمِ نظریِ «دوپاره‌سازی در ادراک فرد مهاجر از خود» و «آسیب به این ادراک» است. مطابق مدل اختر (۱۹۹۹)، سه مقیاسِ چهارنقطه‌ای طراحی کردیم تا فرآیند حل‌وفصلِ دوپاره‌سازی‌هایی را مورد بررسی قرار دهیم که فرد مهاجر در ادراکش از خود تجربه می‌کند: از عشق/نفرت به عواطف دوسویه و نهایتاً به ادغام و یکپارچگی؛ از گذشته/آینده به اکنون و امروز؛ و از مال من/تو به مال ما. از چهارمین مسیرِ اختر (۱۹۹۹) صرف‌نظر کردیم، زیرا درخصوص مضامین این مسیر ـــ یعنی فاصلهٔ خیلی دور/نزدیک و فاصلهٔ بهینه از سرزمین‌های مبدأ و مقصد ـــ حرفِ چندانی در مصاحبه‌ها زده نشده بود [و درنتیجه، دادهٔ قابل‌ اعتنا و اعتمادی در اختیار نداشتیم]. به‌علاوه، مقیاس دیگری را نیز وارد پژوهش‌مان کردیم تا شدت آسیب/دوپاره‌سازیِ خود (یعنی سویه‌های ذهنی‌تر[5] تجربهٔ مهاجران) را نیز در نظر آوریم.

فرایند طراحی مقیاس و آموزش ارزیاب‌ها حدوداً سیزده ماه به‌طول انجامید. برای طراحی مقیاس‌ها کوشیدیم مفاهیم نظریِ حاضر در منابع موجود را با نهایتِ ظرافت و دقت، با تجارب شخصیِ شرکت‌کنندگان درآمیزیم. می‌خواستیم فهم فراگیری به‌دست آوریم از ماهیت دوپاره‌سازی‌ها و لطماتی که دوپاره‌سازی به خود شرکت‌کنندگان وارد آورده است. دو ارزیاب، جداگانه، هر بیست مصاحبه را مورد بررسی قرار دادند تا به پایاییِ مشترکی دست یابند و موفق هم شدند.

اینجا می‌توانید مقیاس‌ها، محورهای هر مقیاس و نمونه‌هایی از هرکدام را بخوانید:

ـــ «از عشق/نفرت به عواطف دوسویه و نهایتاً ادغام و یکپارچگی»: با این مقیاس می‌خواستیم بدانیم که شرکت‌کننده تا چه حد توانسته از آرمانی‌سازی/بی‌ارزش‌انگاری کشور مبدأ و کشور مقصد (اسرائیل) فاصله بگیرد و به ادغام و یکپارچگی نزدیک شود.

نمرهٔ ۱ = درکِ تک‌بُعدی از هر دو کشور؛ بازنمایی‌های تماماً خوب یا کاملاً بد.

مثال: «خلاصه بگم: از اخلاق و رفتار تک‌تکِ آدم‌های این کشور (اسرائیل) بیزارم. هیچ‌کس اینجا بویی از احترام نبُرده. بذار یه مثال برات بزنم. اون‌جا (شوروی)، وقتی معلم وارد کلاس می‌شد، همهٔ بچه‌ها از جاشون بلند می‌شدن وایمیستادن و تا قبل از اینکه معلم بشینه، نمی‌نشستن. کسی اگه می‌خواست چیزی بپرسه، نعره نمی‌زد؛ کلاس رو به‌هم نمی‌ریخت؛ دستش رو می‌بُرد بالا و اجازه می‌گرفت. ولی اینجا شاید ده درصد ـــ نه، نهایتاً پنج درصد ـــ از خانواده‌ها فهم و شعور یادِ بچه‌هاشون می‌دن» (ایگور).

نمرهٔ ۴ = احساس یکپارچگی درونی. شرکت‌کننده موفق شده رویکردش به کشورهای مبدأ و مقصد را درهم‌آمیزد و ادغام کند. فرد از لحاظ عاطفی با هر دو کشور پیوندی لیبیدویی دارد.

مثال:‌ «اولش به همه می‌گفتم که ما فقط واسه اوضاع اقتصادی‌مون اومدیم اینجا؛ ولی کم‌کم که مردمش رو شناختم، احساس کردم این کشور رو دوست دارم. احساس صمیمیت کردم … مسائل امنیتی هم البته هست، ولی همین چالش‌ها باعث شده مردم باهم متحدتر بشن. حالا حس می‌کنم که من هم یکی از همین مردم‌ام. نه اینکه همه‌چی رو دوست داشته باشم‌ها، نه! اما خب، مگه جایی هم توی این دنیا هست که سر تا پاش بی‌ایراد باشه؟! اسرائیل، اوکراین، هرجا. همیشه یه‌چیزایی هست که ازشون خوشت میاد و یه‌چیزایی هم هست که دوست‌شون نداری» (کاتیا) {شاخص کاپای ‌کوهن[6] = ۰.۸۶}

ـــ «از گذشته/آینده به اکنون»: با این مقیاس قصد داشتیم بسنجیم که فرد مهاجر تا چه میزان توانسته به‌نحو معناداری در اکنون زندگی کند و درعین‌حال تصویر مثبتی از آینده داشته باشد. آیا شرکت‌کننده موفق شده فرآیند سوگواری برای ابژه‌های ازدست‌رفته را به‌تمامی پشت‌سر بگذارد؟

نمرهٔ ۱ =‌ شرکت‌کننده همچنان در فاز انکار است؛ از مصائب و معنای آنچه از سر می‌گذرانَد آگاه نیست؛ نه زندگیِ کنونی برایش معنادار است و نه توش‌وتوانی برای تصویرکردن آینده دارد.

مثلاً «آیندهٔ خودم رو چطور می‌بینم؟ هیچ‌طور! خودم رو می‌بینم که درسم رو تموم کردم و مدرکم رو گرفتم. همین. اونجا دیگه آخرشه. این‌طوری می‌بینم. راستش هیچ میلی به آینده ندارم. احتمالاً آدمِ بدبینی به‌حساب میام. قرار نیست موفق بشم. قرار نیست به خواسته‌هام برسم … از وقتی اومدم اسرائیل، اوقاتم تلخ‌تر شده. از عالَم و آدم شاکی‌ام» (گالینا)[7].

نمرهٔ ۴ = شرکت‌کننده زندگی کنونی‌اش را معنادار می‌یابد؛ بی‌آنکه از دشواری‌ها رو بگردانَد، قادر است واقعیت را بپذیرد و درعین‌حال نیم‌نگاهی نیز به آینده داشته باشد.

مثال: «می‌تونم آینده‌ رو تصور کنم. امکانات و فرصت‌های آینده رو. بِهِم قدرت می‌ده … می‌خوام پیشرفت کنم. یکی باشم مثل بقیه. اگه همهٔ زورم رو بزنم، به همه‌چی می‌تونم برسم ـــ البته همه‌چیِ همه‌چی هم که نَه. ولی اینا بِهِم انرژی می‌ده … نمی‌دونم چطوری بگم. قبلاً همچین احساساتی نداشتم. صبح که از خواب پا می‌شم، احساس می‌کنم یه چیز معرکه‌ای اینجا هست که بهم قدرت می‌ده.» (یانا)[8] {شاخص کاپای ‌کوهن  = ۰.۹۵}

ـــ «از مال من/تو به مال ما»: با این مقیاس تصمیم داشتیم میزان احساس تعلق و تعهد فرد مهاجر را به هر دو محیط بسنجیم.

نمرهٔ ۱ = آداب و رسوم، غذاها، زبان، بازی‌ها و ارزش‌ها یا می‌توانند «مال من» باشند یا «مال تو». محیط جدید تماماً طرد می‌شود.

مثال: «می‌خوام همینی که هستم بمونم. نمی‌خوام عوض بشم و ارتباطی با جماعت (جامعهٔ اسرائیل) داشته باشم. نمی‌خوام اسرائیلی بشم. خیلی از رفقای روسِ خودم هم همین احساس رو دارن. آبم با اسرائیلی‌ها تو یه جوب نمی‌ره … محض رضای خدا، یه دوستِ اسرائیلی هم ندارم … بعضی‌هاشون رو حتی یه لحظه هم نمی‌شه تحمل کرد» (یولیا)[9].

نمرهٔ ۴ = فرد مهاجر به هر دو محیطْ احساس تعلق و تعهد دارد و در آنها احساس راحتی می‌کند؛ هر دو فرهنگ چنان در درون او به هم آمیخته‌ که بدل به بخشی از وجودش شده‌اند.

مثال: «دارم عادت می‌کنم. حالا دیگه بعضی کارها رو خودم تنهایی انجام می‌دم؛ بعضی‌ها رو هم هنوز نه … گاهی می‌رم می‌شینم رو چمن‌ها؛ کاری که قبل از این، هیچ‌وقت نمی‌کردم. بعضی‌وقت‌ها هم می‌رم می‌شینم رو پله‌ها. این هم سابقه نداشته قبلاً. اولین‌باری که این کار رو کردم، برام عجیب بود. ولی حالا دیگه برام عادی شده.» (اینِسا) {شاخص کاپای ‌کوهن = ۰.۸۰}

ـــ «آسیب‌های وارده بر خود»: با این مقیاس می‌خواستیم بدانیم که شرکت‌کنندگان چه میزان از عناصر مربوط به تجربهٔ مهاجرت را به‌نحوی منفی و مخرّبْ درونی کرده‌اند. گوش‌سپردن به روایت آنها ما را با احساساتی آشنا کرد که پیامد آسیب به خودِ افراد به‌شمار می‌آمد: شرکت‌کنندگان مشکلاتِ [بیرونی] را به تصویری که از خود داشتند تزریق کرده بودند [و حالا احساسات ناخوشایندی را تجربه می‌کردند:] احساس شرم داشتند؛ حس می‌کردند بی‌کفایت‌ و شکست‌خورده‌اند؛ غرور و عزت‌نفس‌شان خدشه‌دار شده بود؛ احساس طُفِیلی‌بودن داشتند؛ حس می‌کردند وصلهٔ ناجورند؛ انگار کسی درک‌شان نمی‌کرد؛ به احدالناسی احساس تعلق نمی‌کردند؛ احساس ثبات نداشتند؛ به‌علاوهٔ احساسات منفیِ درونی‌شده‌ای همچون احساس‌گناه، آن هم بابت تجربهٔ مشابهی که والدین‌شان از سر می‌گذراندند.

نمرهٔ ۱ = میزان احساساتِ ناخوشایندِ ناشی از آسیب به خود در شرکت‌کننده پایین است، زیرا او نه‌تنها از حمایت‌های خانوادگی/اجتماعی برخوردار است و باورها و نقاط قوتی در درونش دارد، بلکه حتی احساس می‌کند که مقابله با چالش‌ها و مدیریت آن‌ها خودِ او را قوی‌تر هم کرده است.

مثال: «احساس خیلی خوبی داشتم. کمکِ مادرم می‌کردم. عبری‌حرف‌زدنم بهتر از اون بود. واسه همین، اسناد و مدارک رو من براش می‌خوندم. نامه‌ها رو هم من می‌نوشتم. فقط کافی بود برقمون یه مشکلی پیدا کنه: “دیمیتری! زنگ بزن به صاحب‌خونه!” یا تلفن قطع بشه: “دیمیتری! زنگ بزن مخابرات!”. اینجا من نقش‌های جدیدی به‌عهده گرفتم. اینجا من رشد کردم» (دیمیتری)[10].

 

نمرهٔ ۴ = شرکت‌کننده با احساسات طاقت‌فرسای ناشی از آسیب به خود مواجه است، احساساتی همچون کاهش عزت‌نفس، احساس سردرگمی و بی‌تکلیفی، درماندگی، شکست یا افسردگی.

مثال: «من قبلاً همیشه شاگرد اول بودم، ولی اینجا یهو ریاضی‌ شدم ۶.  چرا؟ چون سؤالات امتحان رو نمی‌فهمیدم … بدجور ضربه خوردم. از عرش به فرش. وحشتناک بود … سقوط آزاد. فکرش رو هم نمی‌کردم که یه‌روزی دوباره بتونم کمر راست کنم.» (اولگا)[11] {شاخص کاپای ‌کوهن = ۰.۹۱}

ـــ «رفتارهای مرضی»: برای سنجش این رفتارها از فهرست مختصر علائم[12] (دروگاتیس و اسپنسر ۱۹۸۲) کمک گرفتیم که پرسشنامه‌ای است با ۵۳ عنوان و در مقیاسی پنج‌‌نقطه‌ای. فهرست مختصر علائم درواقع نسخهٔ فشرده‌ای از سیاههٔ علائم[13] است که ۹۰ بخش دارد (دروگاتیس ۱۹۷۷). این فهرست شامل 9 زیرمقیاس است: جسمانی‌سازی[14]، افسردگی، اضطراب، خصومت[15]، فوبیا، پارانویا، گرایش به سایکوز[16]، حساسیت بین‌فردی[17] و وسواس. پژوهش کانِتی و شالِو و کاپلان دِ-نور (1994) بر هنجارهای فهرست… در میان نوجوانان اسرائیلی نشان داده که نسخهٔ عبریِ این فهرست از رواییِ هم‌زمان[18] و پایاییِ درونیِ[19] بالایی برخوردار است (پایاییِ GSI[20] = 0.95). نسخهٔ روسیِ این فهرست را میرسکی، گیناث، پرل و ریتسنر (1992) تهیه و برای پژوهش روی نوجوانانی استفاده کردند که قصد مهاجرت از شوروی را داشتند. در فاز نخستِ پژوهش، میانگین کلیِ فهرست… را به‌منزلهٔ سطح پایهٔ سلامتِ روان گرفتیم. پایایی درونی (مراحل اول و دوم) برای مقیاس کلیِ فهرست… به‌ترتیب ۰.۹۴ و ۰.۹۵ و پایایی درونی برای مقیاس‌های مجزا به‌ترتیب بین 0.64 تا 0.82 و 0.62 تا 0.84 به‌دست‌ ‌آمد. تنها استثنا مقیاس فوبیا بود که پایاییِ درونی‌اش در فاز نخستْ 0.37 بود و درنتیجه از تحلیل‌های موردی کنار گذاشته شد.

فاز دوم. یک سال پس از مصاحبه‌های فاز نخست، تلفنی با تمام شرکت‌کنندگان تماس گرفتیم تا پرسشنامهٔ فهرست… (دروگاتیس و اسپنسر ۱۹۸۲) را دوباره برایشان ارسال کنیم. از ۶۸ نفری که در مصاحبهٔ اولیه شرکت کرده بودند، ۶۱ نفر را پیدا کردیم: یکی از مردان شرکت‌کننده به شوروی بازگشته بود. همچنین، علیرغم تماس با دانشگاه‌ها و پیگیری از طریق مراکز مخابرات، از ۶ نفر (۳ زن و ۳ مرد) هم نتوانستیم اطلاعی کسب کنیم (احتمالاً آنها هم کشور را ترک کرده بودند). از آن ۶۱ شرکت‌کننده، ۵۶ نفر فرم‌ها را پر کردند و به دست ما رساندند (یعنی ۹۲ درصد از افرادی که موفق شدیم پیدایشان کنیم؛ ۸۲٪ از شرکت‌کنندگانِ فاز نخست)؛ ۲ نفر از پرکردن پرسشنامه خودداری کردند و ۳ نفر هم پس از پیگیری‌های فراوانِ ما قول دادند پرسشنامه را پر کنند و برگردانند، اما نهایتأ پرسشنامه‌‌ای از ایشان دریافت نکردیم. از ۵ شرکت‌کننده‌ای که فرم‌ها را برنگرداندند، ۳ نفر زن و ۲ نفر مرد بودند. با نظر به اینکه هیچ‌گونه انگیزهٔ مالی برای بازگرداندن فرم‌ها در کار نبود، نرخ مشارکت مجدد را باید درخور توجه بدانیم. این میزان از پاسخدهی احتمالاً حاکی از اهمیتی است که موضوع پژوهش برای شرکت‌کنندگان داشته و یا نشانهٔ احساس مسئولیت آنان در قبال مهاجرینِ آینده است ـــ و البته نباید غافل شویم از ارج‌وقُربِ قابل‌توجهی که فرهنگ روسی همواره برای  امور آموزشی قائل است.

تحلیل داده‌ها

در گام اول، نتایجِ به‌دست‌آمده را تحلیلِ کمّی کردیم تا اثرات دوپاره‌شدنِ خود بر سلامت روان (هم در حین مصاحبهٔ اولیه و هم در هنگام دومین مصاحبه) را بررسی نماییم. در گام بعدی، به‌کمک روش مطالعهٔ موردیِ سَرنمونِ[1] اسپاتس و شونتز (1976 و 1980)، مواردی را انتخاب کردیم که بیشترین قرابت را با الگوهایی داشتند که از طریق تحلیل آماری به‌دست‌شان آورده بودیم؛ و همین موارد را به‌تفصیل ارائه خواهیم کرد.

کاهش داده‌ها

پس از تشخیص همبستگی‌های معنادار میان چهار مقیاس (سه مسیرِ متعاقبِ مهاجرت که به دوپاره‌شدن ادراک فرد از خود و آسیب به آن می‌انجامد)، تحلیل عاملی[2] بر روی هر چهار مقیاس را در دستورکار قرار دادیم، [سه‌تا را باهم ترکیب کردیم و] نهایتاً به دو عامل مجزا رسیدیم: اول، «حل‌وفصل دوپاره‌سازی‌ها» که در آن، مقیاس‌های اختر (۱۹۹۹) بارِ بالایی داشتند (از عشق/نفرت به ادغام و یکپارچگی؛ از دیروز/فردا به امروز؛ و از مال من/تو به مال ما)؛ دوم، «آسیب به خود». واریانس تجمعی هم  ۶۹.۷ درصد از واریانس کل را تبیین می‌کرد.

تحلیل آماری

در نخستین آزمون، همبستگی‌های سادهٔ میان دو شاخصِ خود و سطح آسیب روانی را اندازه گرفتیم. محاسبات ما در آزمونِ نخست نشان داد که میانگین سطح رفتار مرضی[3] با سطح آسیب به خود همبستگی مثبت[4] و با سطح حل‌وفصل دوپاره‌سازی‌ها همبستگی منفی دارد[5]. این نتایج نشان می‌دهد احساس آسیب به خودْ حاکی از آسیب روانی است، درحالی‌که تلاش برای حل‌وفصل دوپاره‌سازی‌های متعاقبِ مهاجرت می‌تواند همچون عامل محافظ عمل کند.

مع‌هذا، یک سال بعد و با ارزیابی دوبارهٔ این مهاجرینِ جوان، چیز دیگری دستگیرمان شد. برای پیشبینی سطح رفتار مرضی در دوره‌ای یکساله، از تحلیل رگرسیون سلسله‌مراتبی[6] استفاده کردیم. چنانکه از جدولِ یک پیداست، در گام نخست، [داده‌های مربوط به] رفتار مرضی در نخستین آزمون را وارد مدل آماری کردیم. مطابق انتظارمان، از طریق رفتارهای مرضیِ آزمون اول توانستیم ۳۴.۸ درصد از رفتارهای مرضیِ سالِ بعد را تبیین کنیم. در گام بعدی، حل‌وفصل دوپاره‌سازی‌های خود و آسیب به خودْ قدرت تبیین سطح رفتار مرضیِ سالِ آتی را به‌شکل چشمگیری (۱۲.۷درصد) افزایش داد. آسیب به خود مجدداً در نقش عامل خطر ظاهر شد: هرچه سطح آسیب به خود بالاتر باشد، سطح رفتار مرضی نیز بالاتر خواهد رفت. بااین‌حال، نتیجهٔ دیگری هم به‌دست آمد که غافلگیرمان کرد: حل‌وفصل دوپاره‌سازی‌‌های خود نیز در مقام عامل خطر به میدان آمد؛ یعنی تمایل بالای فرد به حل‌وفصل دوپاره‌سازی‌ها بهتر می‌توانست رفتار مرضیِ سالِ آتی را پیشبینی کند. نظر به اینکه برخی مهاجران با خانواده و دیگران بدون خانواده مهاجرت کرده بودند، ابتدا متغیرِ با/بدون خانواده را در تحلیل آماری لحاظ کردیم؛ منتها چون معنادار نبودند، از تحلیل کنارشان گذاشتیم.

در ادامه، به چند مطالعهٔ موردی درباب مهاجرینی می‌پردازیم که به‌تازگی مهاجرت کرده‌اند (و بهترین مصداقِ پدیدهٔ مذکورند) و امیدواریم با این کار بتوانیم سازوکار‌های پسِ پشتِ آسیب‌هایی را به‌فهم درآوریم که تمایل به حل‌وفصلِ [پیش‌ازموعدِ] دوپاره‌سازی‌ها به‌بار می‌آورند و نهایتاً ببینیم که چرا آنچه در ابتدا کوششی در جهت انطباق با محیط جدید به‌نظر می‌رسد، در ادامه و با گذر زمان، می‌تواند دردسرهایی ایجاد کند و درعوض ـــ و اگرچه ممکن است عجیب بنماید ـــ چگونه تجربهٔ درد و یأس در محیط جدید می‌تواند برای فرد مهاجر، مفیدِ فایده از آب درآید.

جدول ۱. پیشبینی رفتارهای مرضی در مهاجرین نو-بزرگسال در بازهٔ زمانی یک‌ساله