نیازهای کودکان زیر پنج سال

والدینی که تصمیم می­گیرند والدینی شایسته باشند، بی تردید خود را با وظیفه‌­ای بزرگ روبرو کرده‌­اند و همواره این خطر وجود دارد که  [انجام این وظیفه] تلاشی بی‌پاداش باشد. بسیاری از رویدادهای تصادفی ممکن است موفقیت را از والدین بگیرند اما خوشبختانه امروزه، خطر ناشی از بیماری­‌های جسمی بسیار کمتر از بیست سال پیش است. والدین مایل­اند نیازهای فرزندان‌شان را مطالعه کنند و این کمک­‌کننده است. با این حال باید به یاد داشت که اگر در رابطه­ی میان خودشان مشکلی پیش بیاید، والدین نمی‌­توانند صرفا به این دلیل که فرزندان به رابطه­‌ای باثبات نیاز دارند، یکدیگر را دوست داشته باشند.

جامعه و احساس مسئولیتش

در نگرش جامعه نسبت به مراقبت از نوزاد و کودک، تغییری عظیم رخ داده است. اکنون این درک وجود دارد که در نوزادی و کودکی است که بنیان سلامت روانی نهاده می­‌شود و این در نهایت، بنیادی برای پختگی است، به معنای فرد پخته­ای که بتواند با جامعه همانندسازی کند؛ بی­‌آنکه حس اهمیت فردی خود را از دست بدهد.

پیشرفت­‌های عظیم طب کودکان در نیمه‌­ی نخست این قرن [قرن بیستم]، عمدتا در حیطه­‌ی جسمانی بوده است. این ایده به وجود آمده که اگر بیماری جسمی در کودک پیگیری یا درمان شود، روان کودک خود به خود سامان خواهد یافت. طب کودکان هنوز نیاز دارد که از این اصل بنیادین فراتر رود و باید راهی بیابد که این کار را انجام دهد بی­‌آنکه مراقبت از سلامت جسمانی را از دست بدهد. کار دکتر جان بالبی که تمرکز خود را بر یک موضوع گذاشته است – تاثیرات منفی جدایی از مادر بر کودک خردسال- در سال­‌های اخیر موجب تغییری بسیار بزرگ در رویه­‌ها شده به گونه­‌ای که اکنون مادران کودک خود را در بیمارستان­‌ها ملاقات می­‌کنند و هرجا ممکن باشد از جدایی پرهیز می‌­شود. البته در سیاست­‌های مربوط به سامان­دهی کودکان محرومیت کشیده نیز تغییری صورت گرفته است، به گونه­‌ای که تقریبا پرورشگاه‌­های شبانه­‌روزی از میان برداشته شده‌­اند و استفاده از خانواده‌­های جایگزین (فرزندخواندگی یا سرپرستی موقت) به طور فزاینده رشد یافته است. اما متخصصان کودکان و پرستارانی که در این زمینه‌­ها همکاری دارند، هنوز درکی واقعی از دلایل نیاز کودک خردسال به تداوم رابطه با مادر و پدر ندارند. با این حال، اگر این نکته به رسمیت شناخته شود که بسیاری از بیماری­‌های روانی را می­توان با پرهیز از جدایی­‌های غیرضروری پیشگیری کرد، این خود گامی مهم به پیش است. آنچه هنوز مورد نیاز است، درک بهتر از چگونگی شکل­‌گیری سلامت روان کودک در بستر خانواده عادی است.

پزشکان و پرستاران هم دانش بسیاری در مورد جنبه­‌های بارداری و زایمان و نیز سلامت بدنی نوزاد در ماه‌­های نخست زندگی دارند. با این حال، آنها چیزی درباره پیوند میان مادر و نوزاد در نخستین شیردهی‌­ها نمی‌­دانند. زیرا این مسئله‌­ای ظریف است که از حیطه­‌ی قواعد و مقررات بیرون است و تنها خود مادر است که می‌­داند چگونه باید این کار را انجام دهد. در سراسر جهان دخالت کسانی که در حوزه‌­هایی دیگر متخصص­‌اند درست در زمانی که مادر تازه در حال یافتن راه خود با نوزادش است، رنج بسیار شدیدی پدید می­‌آورد.

ما باید این نکته را درک کنیم که فرد آموزش دیده در این حوزه (ماما، پرستار خانگی، آموزگار مهدکودک و … که هر یک در شغل خود متخصص‌­اند) ممکن است از نظر شخصیت، ناپخته‌­تر از یک پدر یا مادر باشند و قضاوت والدین در یک موضوع خاص ممکن است صحیح‌­تر از نظر آنها باشد. اگر این نکته درک شود، نباید مشکلی ایجاد شود. افراد آموزش دیده [فقط] از نظر دانش و مهارت خاص خود مورد نیاز هستند.

نیاز والدین در تمام طول مسیر، آگاهی بخشی درباره­ی علل بنیادین (مشکلات یا رفتارها) است نه توصیه و نه آموزش درباره­‌ی چگونگی انجام کارها. باید به والدین فضایی برای تجربه کردن و اشتباه کردن نیز داده شود تا بتوانند یاد بگیرند.

با اینکه گسترش مددکاری اجتماعی به حوزه‌­ی روان­شناختی ارزش پیشگیرانه­‌ی فوری دارد- به خصوص از طریق پذیرش اصول کلی سامان­دهی-، تهدیدی جدی برای زندگی خانوادگی سالم و عادی به شمار می­‌رود.

عاقلانه است به یاد داشته باشیم سلامت یک کشور وابسته به واحدهای خانوادگی سالمی است که والدین آن افراد از نظر هیجانی پخته‌‌اند. بنابراین این خانواد­ه‌­های سالم قلمرو مقدسی‌­اند که نباید جز با درکی واقعی از ارزش‌­های مثبت به آن­ها وارد شد. بااین­‌حال، حتی واحد خانوادگی سالم نیز به یاری ساختارهای اجتماعی گسترده‌­تر نیاز دارد. والدین همواره درگیر رابطه­‌ی متقابل شخصی خود هستند و برای پیوند اجتماعی­ و خوشبختی‌­شان وابسته به جامعه‌­اند.