تفاوت تروما با زخمِ هیجانی

شناسایی انواع زخم

هدف کتاب جدید من، کمک به خوانندگان است تا بتوانند میان انواع تجربیات دردناکی که «زخم» می‌نامیم تمایز گذاشته و آنها را از «تروما» تفکیک کنند. به‌جای استفاده از یک مقولۀ واحد، من یک دسته‌بندی پیشنهاد می‌کنم که عملی بوده و بر کارکرد تمرکز دارد؛ یعنی بر آنچه یک زخم با زندگی فرد می‌کند.

مثلاً وقتی دل‌شکستگی، خیانت یا انتقاد شنیدن‌های مکرر خاطرمان را مکدر می‌سازد، با آسیبی مواجه‌ایم که نه در یک لحظۀ خشونت‌بارِ واحد بلکه در فضای آرامِ بین آنچه می‌خواستیم و آنچه واقعاً دریافت کردیم رخ می‌دهد. این زخم‌های رابطه‌ای لزوماً همیشه هشدارهای بقا را فعال نمی‌کنند، مانند آنچه از دیرباز به‌عنوان نمونه‌های برجستۀ «تروما» شناخته شده‌اند. اینها در عوض الگوهای هیجانی، حس ارزشمندی و داستان‌هایی را که ایگو تعریف می‌کند تا ما را «قابل ارائه» نگه دارد، بازنویسی می‌کنند. چارچوب‌دهی به آسیب به این شیوه، کمک‌مان می‌کند بفهمیم ناامنی در واقع یک معماری محافظتی است که از توهین‌های رابطه‌ای مکرر ساخته شده؛ ایگو به‌عنوان مدیرِ خانه نقش ایفا کرده و نشتی‌ها را برطرف می‌سازد تا خانواده بتواند به کار خود ادامه دهد. اولین گام‌ها به سمت برنامه‌ریزی مجددِ دفاع‌ها این است که یاد بگیریم بر این عادات مغزی نام بگذارم، تمرین کنیم نسبت به هشدارهای لحظه‌ای ایگو [واکنش‌هایمان] هشیارتر شویم و یک خویشتنِ مشاهده‌گر را پرورش دهیم.

جراحات دیگر که به‌واسطۀ غفلت و دیده نشدن پدید می‌آیند، نوع دیگری از زخم را ایجاد می‌کنند: زخم‌هایی با خونریزی آهسته که احساس را کاهش داده و به کرختی می‌رسانند یا نیازهای معمولی را به نیازمندیِ دیوانه‌وار تبدیل می‌کنند. وقتی یک کودک (یا بزرگسال) بارها خواستار ارتباط می‌شود و با خلأ مواجه می‌گردد، روان می‌تواند بیاموزد که کمبود یا مضیقه یک قاعده است؛ بعدها، هر رابطۀ جدیدی از فیلتر این مفروضه عبور می‌کند که «من به حساب نمی‌آیم» و اشتیاق می‌تواند به‌راحتی تبدیل شود به مطالبۀ اطمینان‌بخشی به‌جای بیانِ نیاز. نام گذاشتن بر روی این تمایز (یعنی تمایز بین زخمی که کرختی می‌سازد با زخمی که موجب چسبندگی می‌شود) مهم است چون این کار، مسیرهای متفاوتِ ترمیم را نشان می‌دهد: بازتنظیم انتظارات؛ احیای فضای ذهنی؛ و تمرین روابط جدیدی که به سیستم عصبی می‌آموزند احساس کردن و خواستن، امن است. تمرین‌های عملی و ملایم می‌توانند به هدایت این کار کمک کنند؛ از جمله ابزارهایی برای بازیابی عاملیّت و بازسازی تعلق، به‌شرطی که هر بار یک گام کوچک برداشته شود.

هر یک از این انواع زخم می‌تواند در طیفی از سطحی تا عمیق وجود داشته باشد. بافتار، منابع، زمان‌بندی و معنایی که به رویداد داده شده، همگی در تعیین عمق اثر دارند.